๓ อินทรวิเชียรฉันท์

ภารกิจพิเศษ วิเคราะห์วรรณกรรมเรื่อง นางแตงอ่อน

1.สรุปเนื้อหานิทาน นางแตงอ่อน

        ที่เมืองนครศรี เจ้าเมืองนามว่าพระยาโกศรี มเหสีนามว่า ทองแดง มีโอรสนามว่า มหาวงศ์ ท้าวมหาวงศ์ชอบกีฬาชนไก่ วันหนึ่งไปต่อไก่ในป่ากับขุนสี่คน คือ ขุนเครือ ขุนคาน ขุนเค่ง และขุนทุ่มภู่ ได้ธิดาจระเข้ชื่อนางแตงอ่อน ผู้มีรูปกายเป็นมนุษย์มาเป็นมเหสี นางแตงอ่อนประสูติโอรส เมื่อท้าวมหาวงศ์ไปคล้องช้างในป่า นางจึงถูกหมู่มเหสีทั้งหลายเปลี่ยนโอรสของนางเป็นจรเข้ และโอรสจริงเอาไปลอยน้ำ เทพธิดาจึงนำไปเลี้ยงไว้บนสวรรค์ และตั้งชื่อว่า “สุริยง” ส่วนนางแตงอ่อนถูกสามีขับไล่ออกจากเมืองเพราะประสูติโอรสเป็นจระเข้

        นางแตงอ่อนกลับไปเมืองนาค พบกุมภาพี่ชายของตนปกครองเมืองนาคสืบต่อจากบิดา พี่ชายกุมภารู้ข่าวด้วยความสงสาร ได้มอบเมืองให้กอระกันผู้เป็นน้องชายปกครองต่อ ส่วนตนกับแตงอ่อน ได้บวชเป็นฤาษีเพื่อเรียนวิชาไว้แก้แค้นมหาวงศ์ ซึ่งขับไล่น้องสาวตน

         สุริยงได้ศึกษาวิชาการต่างๆ และได้ลงมาพบว่ามารดาตนถูกยักษ์ลักพาตัวไป จึงได้ตามมารดาคืน และรบกับยักษ์จนได้ชัยชนสุริยงได้นางปทุมมา นางอินทะวงศ์ นางหยาดคำ และนางคำไหล เป็นภริยา ซึ่งยักษ์นั้นได้ลักพาตัวมาไว้และสุริยงก็ได้พามารดากลับบ้านเมือง

         มหาวงษ์ได้ทราบความจริงว่านางแตงอ่อนถูกใส่ร้ายและสุริยงคือลูกของตน พ่อแม่ลูกได้พบกันแล้วเข้าใจกันทั้งสามคนจึงได้อยู่ด้วยกันอย่างสุขสันต์ในบั้นปลายชีวิต และครองคู่เมืองนครศรีสืบมา

1.1 ที่มาและความสำคัญ

          นิทานชาดกเป็นวรรณกรรมนิทานในพระพุทธศาสนา ที่ ปรากฏในคัมภีร์ขุททกนิกาย ในรูปของคาถา พอถึงยุคของพระอรรถกถาจารย์ (ประมาณ พ.ศ. 959) จึงได้รวบรวมแต่งเป็น สํานวนร้อยแก้วขยายความอีกเพื่อประกอบเป็นหลักธรรม โดยเฉพาะในการกล่าวถึงการบําเพ็ญ บารมีของพระโพธิสัตว์ผู้ทที่ เสด็จอุบัติเสวยพระชาติเป็นพระพุทธเจ้า ในยุคต่อมาก็ได้มีผู้รู้ที่เลื่อมใสในพระจริยาวัตรของพระพุทธองค์จึงได้นําเค้าโครงเรื่องดังกล่าวมาแต่งเป็นชาดกนอก นิบาต เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาและสอนหลักธรรมแก่พุทธศาสนิกชนอีกด้วย

        วรรณกรรมเรื่องนางแตงอ่อนจัดเป็นชาดกนอกนิบาต มีกระจายอยู่ทั่วทุกภาคของ ประเทศไทย โดยเฉพาะในภาคเหนือและภาคอีสาน มีโครงเรื่องและวิธีการดําเนินเรื่องเกี่ยวข้อง และสัมพันธ์กัน

ตลอดทั้งเรื่อง

ไม่ปรากฏผู้แต่ง

มูลเหตุสําคัญที่วรรณคดีพื้นบ้านภาคอีสานไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง ก็เนื่องจากส่วนใหญ่ เป็นการแต่งตามแนวของนิทานชาดก  ผู้แต่งถือเป็นการทําบุญสืบบวรพุทธศาสนาอย่าง หนึ่ง กล่าวคือเป็นการบูชาพระรัตนตรัย

สมัยที่แต่ง

 เกี่ยวกบสมัยที่แต่งนั้น ผู้ประพันธ์หรือผู้จารไม่ได้ระบุไว้ แต่ได้มีนักวิชาการสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว  คือ หุมพัน ลัดตะนะวง ได้กล่าวถึงวิวัฒนาการของหนังสือใบลาน ในลาวสมัยโบราณในแต่ละยุคว่า

ยุคเจ้าสุริยวงศายคนี้ (พ.ศ. 2187) จัดว่าเป้นยุคทประเทศล้านช้างก่าวขึ้นสู้ระยะ รุ่งเรืองทางด้านวรรณกรรมประเภทคํากลอน ดังจะเห็นได้จากหนังสือเรื่องต่าง ๆ ที่ตก มามาถึงปัจจุบันนี้ เช่น สินไชย (คํากลอน) สุริวงศ (คำกลอน  ) กฎหมายธรรมชาติขุน บรม เสียวสวาด เซียงเมี่ยง สนสันทะกาละเกด ขุนทึง แตงอ่อน ขูลูนางอั้ว ผาแดงนางไอ่ จําปาสี่ต้น และนิทานกําพร้าต่างๆ ⁴¹

ผู้เรียบเรียง

เตชวโรภิกขุ (อินตา กวีวงศ์) น.ธ.เอก

จัดพิมพ์จำหน่ายที่

      คลังนานาธรรม 161/6—8 หน้าตลาดสดเทศบาล 1  ถ.กลางเมือง อ.เมือง จ.ขอนแก่น

2. วิเคราะห์เนื้อหา

ชื่อเรื่องมาจากอะไร

- ตั้งชื่อจากตัวละครในเรื่องคือนางแตงอ่อน เป็นตัวละครหลักในเรื่อง มีความโดดเด่นคือเป็นลูกของจระเข้แต่แต่งงานกับมนุษย์

แก่นเรื่อง

-ความจริงเป็นสิ่งไม่ตาย

วิเคราะห์โครงเรื่อง

เปิดเรื่อง

-เป็นการกล่าวถึงนครศรีเมืองหลวงที่มีพระยาโกสีราชไท้เป็นเจ้าเมือง

ดำเนินเรื่อง

-ท้าวพระยาโกสีราชมีท้าวมหาวงศ์เป็นบุตร

-ท้าวมหาวงศ์ออกป่าเพื่อไปต่อไก่

-ท้าวมหาวงศ์หลงป่า และฝันว่าเห็นสาวงาม คือนางแตงอ่อน

-ท้าวมหาวงศ์ได้ตามหานางแตงอ่อนจนพบให้ให้ท้าวพระยาโกสีราชไท้ไปสู่ขอให้มาเป็นมเหสีของตน

จุดสูงสุด(ปมเรื่อง)

-นางแตงอ่อนประสูติโอรส และถูกเหล่ามเหสีทั้งหลายเปลี่ยนโอรสเป็นจระเข้ และเอาโอรสจริงไปลอยน้ำ ท้าวมหาวงศ์ขับไล่นางแตงอ่อนออกจากวัง

คลายปม

 -เทพธิดาได้นำลูกนางแตงอ่อนไปเลี้ยงบนสวรรค์ และตั้งชื่อว่า สุริยงค์

 -นางแตงออ่นกลับไปหาพี่ชายที่บ้านเมืองของตนและได้บวชเป็นฤาษี เพื่อเรียนวิชาไว้แก้แค้นท้ามหาวงศ์

จุดจบ

-ท้าวมหาวงศ์รู้ความจริงและได้ยกบ้านเมืองให้สุริยงค์ปกครอง

ตัวละคร

ตัวละครฝ่ายธรรมะ

มนุษย์

1.ท้าวมหาวงศ์ ลักษณะ ชอบออกไปต่อไก่ (ตีไก่) ลูกกษัตริย์ นิสัยใจร้อน

2.นางแตงอ่อน รูปงาม นิสัย มีความสื่อสัตย์ และภักดีต่อสามี

3.สุริยงค์ เป็นลูกนางแตงอ่อนที่เลี้ยงโดยเทวดา  เป็นผู้มีวิชา ความกตัญญู

อมนุษย์

4,ท้าววิสุกัมมเทพบุตร เป็นเทพ

5.นางสุชาดา มีหน้าที่ตรวจดูมนุษย์มีบุญญาธิการที่ได้รับความเดือดร้อน

6.ท้าวหัสนัยน์ เป็นเทวดา

7.ยักษ์สาลวัน เป็นยักษ์จิตใจดี

ตัวละครฝ่ายอธรรม

มนุษย์

8.นางไอยกา มีจิตใจที่ชั่วร้าย อิจฉาริษยาผู้อื่น

9.แสนเมือง เป็นอุปราชเมืองโอสี

อมนุษย์

10.ยักษย์หัตถจักร เป็นยักษ์ที่ดุร้าย

ภาษาที่ใช้ในการแต่ง

    นิทาน นางแตงอ่อน  เป็นการแต่งขึ้นโดยการใช้ภาษาถิ่นอีสาน และฉันทลักษณ์ของเรื่อง เป็นโคลงสาร

ฉาก/สถานที่

   ฉากหลัก

-ฉากปราสาทราชวัง ที่ท้าวมหาวงศ์ปกครอง

-ฉากการเตรียมการตอนรับนางแตงอ่อนที่ราชวัง

-ฉากขบวนแห่นางแตงอ่อนเข้าเมืองโกสี

   ฉากรอง

-ฉากบ้านเมือง

-ฉากป่าเขาลำเนาไพร ตอนมหาวงศ์ออกไปต่อไก่

-ฉากสนามรบ ตอนที่สุริยงศ์รบกับยักษ์หัตถจักร

3. ความโดดเด่น

ฉันทลักษณ์ของเรื่อง เป็นโคลงสาร

4.การนำไปประยุกต์ใช้

เป็นหนังสือนิทานพื้นบ้าน

เป็นลำเรื่องต่อกลอน คณะรังสิมันต์

เป็นลำยาว นางแตงอ่อน คณะหมอลำทองคำ เพ็งดี

เป็นละครเจ้าหญิงแตงอ่อน ซึ่งดัดแปลจากนอทาน นางแตงออก ออกอากาศทางช่อง 7

สรุปท้ายเรื่องอินโฟกราฟฟิค

เรื่อง  นางแตงอ่อน